Monthly Archives: Aralık 2014

Uykusuzluk

Uykusuzluk (İnsomnia)

Yetişkin bireylerin %10 – %15 ‘lik bir kısmını etkileyen uykusuzluk problemi uykuya dalmakta güçlük, uykuyu sürdürememe, sık sık uyanma ve uykunun dinlendirici olmaması şeklinde tanımlanır. İlerleyen yaşlarda ve kadınlarda görülme sıklığı daha fazla olan uykusuzluk; bilişsel ve psikomotor performans kaybına, düşük yaşam kalitesine, iş hayatında ve okulda devam problemlerine neden olur. İlerleyen aşamalarda duygudurum bozuklukları ve anksiyete bozuklukları ile madde kullanımına da neden olabilirken, tam tersi şekilde duygudurum bozuklukları – anksiyete bozuklukları ve madde kullanımı da uykusuzluğa neden olabilir.

Uykusuzluk Problemi yaşanış süresine ve durumuna göre “Akut Uykusuzluk” ve “Kronik Uykusuzluk” olarak iki alt tipe ayrılır.

Akut Uykusuzluk

1 gün ile 2 hafta arasında süren uykusuzluk dönemlerine denir. Stres, ani gelişen tıbbi hastalıklar, kafein ve alkol kullanımı, yabancı mekanda bulunma, jetlag gibi durumlardann kaynaklanabilir. Uykuya dair kaygı geliştirme gibi sebepler ile artan bir uykusuzluk döngüsü oluşturmaz ise genellikle kendi kendine düzelir.

Kronik Uykusuzluk

Kronik uyku bozuklukları birincil ve ikincil kronik uyku bozukluğu olmak üzere iki tipe ayrılır. Birincil kronik uyku bozukluklarında uykusuzluk ve sonuçlarının yol açtığı anksiyete bozukluğu, uyku ile hastanın algıladığı uyku arasındaki tutarsızlığın olduğu uyku bozukluğu, idiopatik uykusuzluk alt tipler olarak sıralanabilir.

İkincil kronik uyku bozuklukları ise,

Psikiyatrik hastalıklar, Uyku Bozuklukları, Huzursuz Bacak Sendromu, Sirkadiyen Ritm Bozuklukları, Madde Kullanımı, İlaçlar ve Nörolojik Bozukluklar Sıralanabilir.

Sağlıklı ve Kaliteli Bir Uyku İçin

  • Uykuya dalmadan önce çok aç ya da aşırı tok olmamalısınız.
  • Uyumadan bir kaç saat öncesinde kafeinli, alkollü içeceklerden kaçınmalısınız.
  • Uykunuz gelmeden yatağa girmemelisiniz.
  • Yatağa yattınız ve uyuyamıyorsanız uyku ile savaşa girmeden yataktan kalkın ve sizi zihnen dinlendirecek aktivitelerle uğraşın.
  • Yatak odasını cinsellik ve uyku dışında kullanmayın.
  •  Uyku ortamını ayarlayın.  Sıcaklığı çok sıcak veya soğuk olmayacak şekilde ayarlayın. Ses ve ışık izolasyonuna dikkat edin.

 

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

hiperaktiviteDEHP yani Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu çocukluk çağında dikkat dağınıklığı, aşırı hareketlilik, dürtüsellik ile kendini gösteren çocukluk çağında başlayıp ergenlikte şekil değiştiren bir tür bozukluktur. Erişkinlik döneminde de zaman zaman görülebilmesine rağmen en önemli belirtilerini 4-5 yaşlarından itibaren göstermeye başlar ve ilkokul 1.sınıfta ortaya çıkar. Erkek çocuklarda görülme oranı kız çocuklarına göre daha yüksektir. Erkek çocuklarda daha çok aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtüsellik belirtileri gözükürken; kız çocuklarında dikkat eksikliği belirtileri daha fazla görülür. Bazı vakalarda birbirinden bağımsız olarak ta hiperaktivite ve dikkat eksikliği görülebilse de, pek çok olgu da bu iki durum bir arada ortaya çıkar.

DSM sınıflandırmasında en son 1994’teki sınıflamada dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu terimi altında üç tip tanımlanmıştır.

DEHB/birleşik tip,

DEHB/dikkat bozukluğunun önde olduğu tip  

DEHB/ hiperaktivitenin önde olduğu tip

Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik temel belirtilerdir ve bu belirti kümeleri çocuğun içinde bulunduğu ortama ve yaşam çevresine göre değişiklik gösterebilmektedir.

Hiperaktivite: Çocuğun yaşına göre aşırı hareketli olması ve bu davranışının anaokulu, okul ve soyal çevre gibi durumlarda problemlere yol açmasıdır.

Belirtileri

  1. Oturduğu yerde devamlı kıpır kıpır hareketlidir.

  2. Sınıf içerisinde derste yerinde oturamaz kalkıp gezinir.

  3. Oyun ya da eğlence etkinliklerini sakince sürdürmede zorlanır.

  4. Çoğunlukla hareket halindedir. uygunsuzca gezer, tırmanır.

  5. Çok fazla konuşur.

Dürtüsellik: Çocuğun içinden gelen davranışları kontrol altına alamaması olarak tanımlanır. Bu çocuklar genelde oldukça aceleci, sabırsız, sırasını bekleyemeyen, başkalarının sözünü kesen, isteklerini erteleyemeyen ve davranışlarının sonucunu düşünmeden aklına estiğ gibi hareket eden çocuklardır.

Belirtileri

  1. Kendisine sorulan bir şeyde soru bitmeden cevaplamaya kalkar.

  2. Sırasını beklemekte zorlanır.

  3. Bir konuyu rahatsız edici biçimde böler, etrafına sataşır.

 

Dikkat Eksikliği: Dikkat ve konsantrasyonunu belirli bir konu veya durum üzerinde yaşının gerektirdiği şekilde toplayamamadır.

Belirtileri

  1. Ödevlerinde ya da oyununda dikkatini sürdürmekte zorlanır.
  2. Kendisi ile konuşulduğunda dinlemiyor gibi görünür.
  3. Dışarıdan gelen uyarılar kolayca dikkatini çeler.
  4. Okul ödevinde ya da diğer çalışmalarda dikkatsizliğinden dolayı ayrıntıları kaçırır ve hatalar yapar.
  5. Sık sık unutkanlıklar yaşar, ödevin

Yukarıdaki maddelerin 7 yaşından önce başladığı ve en az iki ortamda görüldüğü durumlarda DEHB tanısı düşünülmelidir.