Tag Archives: insomnia

Uykusuzluk

Uykusuzluk (İnsomnia)

Yetişkin bireylerin %10 – %15 ‘lik bir kısmını etkileyen uykusuzluk problemi uykuya dalmakta güçlük, uykuyu sürdürememe, sık sık uyanma ve uykunun dinlendirici olmaması şeklinde tanımlanır. İlerleyen yaşlarda ve kadınlarda görülme sıklığı daha fazla olan uykusuzluk; bilişsel ve psikomotor performans kaybına, düşük yaşam kalitesine, iş hayatında ve okulda devam problemlerine neden olur. İlerleyen aşamalarda duygudurum bozuklukları ve anksiyete bozuklukları ile madde kullanımına da neden olabilirken, tam tersi şekilde duygudurum bozuklukları – anksiyete bozuklukları ve madde kullanımı da uykusuzluğa neden olabilir.

Uykusuzluk Problemi yaşanış süresine ve durumuna göre “Akut Uykusuzluk” ve “Kronik Uykusuzluk” olarak iki alt tipe ayrılır.

Akut Uykusuzluk

1 gün ile 2 hafta arasında süren uykusuzluk dönemlerine denir. Stres, ani gelişen tıbbi hastalıklar, kafein ve alkol kullanımı, yabancı mekanda bulunma, jetlag gibi durumlardann kaynaklanabilir. Uykuya dair kaygı geliştirme gibi sebepler ile artan bir uykusuzluk döngüsü oluşturmaz ise genellikle kendi kendine düzelir.

Kronik Uykusuzluk

Kronik uyku bozuklukları birincil ve ikincil kronik uyku bozukluğu olmak üzere iki tipe ayrılır. Birincil kronik uyku bozukluklarında uykusuzluk ve sonuçlarının yol açtığı anksiyete bozukluğu, uyku ile hastanın algıladığı uyku arasındaki tutarsızlığın olduğu uyku bozukluğu, idiopatik uykusuzluk alt tipler olarak sıralanabilir.

İkincil kronik uyku bozuklukları ise,

Psikiyatrik hastalıklar, Uyku Bozuklukları, Huzursuz Bacak Sendromu, Sirkadiyen Ritm Bozuklukları, Madde Kullanımı, İlaçlar ve Nörolojik Bozukluklar Sıralanabilir.

Sağlıklı ve Kaliteli Bir Uyku İçin

  • Uykuya dalmadan önce çok aç ya da aşırı tok olmamalısınız.
  • Uyumadan bir kaç saat öncesinde kafeinli, alkollü içeceklerden kaçınmalısınız.
  • Uykunuz gelmeden yatağa girmemelisiniz.
  • Yatağa yattınız ve uyuyamıyorsanız uyku ile savaşa girmeden yataktan kalkın ve sizi zihnen dinlendirecek aktivitelerle uğraşın.
  • Yatak odasını cinsellik ve uyku dışında kullanmayın.
  •  Uyku ortamını ayarlayın.  Sıcaklığı çok sıcak veya soğuk olmayacak şekilde ayarlayın. Ses ve ışık izolasyonuna dikkat edin.

 

Uyku Bozuklukları

Uyku Bozuklukları

Uyuma bozuklukları içerisinde ilk sırayı uykusuzluğa verebiliriz. Uykusuzluk özellikle yaşlılarda sıkça görülen bir yakınmadır. Uyku sorunu geceleyin sık olarak uyanmak, sabahın erken saatlerinde uyanmak, uyumakta zorluk çekmek ve gün boyu kendini yorgun hissetmek şeklinde kendini gösterebilir..

Yaşlanmaya bağlı değişkenlere ek olarak, çeşitli hastalıklar, depresyon – OKB- Bipolar bozukluk gibi psikiyatrik hastalıklar, kafein, ilaçlar ve yanlış uyku alışkanlıkları da uykusuzluğa neden olabilir.

Uykusuzluktan sonra diğer uyku problemleri olarak aşırı uyuma bozukluğu ve uykuda kabus bozukluğu ele alınır.

Uykusuzluk (İmsomnia)

uykusuzluk-insomniaİnsomnia, yeterli miktar ve kalitede uyku uyunamamasına verilen hastalık ismidir. İdeal uyku, uykunun hem etkili hem de düzenli olması anlamına gelir. Uykusuzluk çeken bir çok kişi ya uykuya dalma güçlüğünden ya gece uyanmaktan ya da ikisinden birden yakınır.
Uyku, bedenin gücünü tekrar kazanmasına yardımcı olur. Beyin uyku sırasında bilgi geliştirme ve depolama açısından aktiftir. Uyku, kendi dengesini kuran tabii bir işleyiştir.

Özellikle bebeklerin çok fazla uykuya ihtiyaçları vardır. Bebekler gün boyunca 16 saat uyumalıdırlar. Okul yaşına gelmiş çocuklarda 9 ile 10 saat arası uyku şarttır. Hatta yaşı 17-25 arasında olan kişilerin de okul çocukları gibi 8-10 saat uyumaları gerekir. Bu miktar yetişkinlerde 7 ila 9 saate, 70 yaşın üstündeki insanlarda ise 6-7 saate kadar düşebilir. Ancak uykunun süresi yaşa olduğu kadar kişisel özelliklere de bağlıdır.

Uykusuzluğu gidermek için:

  1. Herşeyden önce uykusuzluğa sebep olan bir başka hastalığın (bazı organik hastalıklar, depresyon gibi) olup olmadığı araştırılmalıdır.
  2. Egzersiz yapmak faydalıdır. En iyi egzersiz zamanı öğleden sonranın geç saatleri ve gecenin ilk saatleridir. Yatmadan önce egzersiz yapmaktan kaçınmalıdır. Zinde insanların uyku kalitesi daha yüksektir.
  3. Birkaç gün uykusuz kalınca hemen ilaca sarılmamak lazımdır.
  4. Geceleri herhangi bir sebeple geç yatılsa bile sabahları vaktinde kalkarak günlük hayata geçilmelidir.
  5. Akşam yemekten sonra alkol, kolalı içecekler, kahve, çay gibi kafeinli içeçeklerden ve sigaradan kaçınılmalıdır.
  6. Akşam yemeği hafif ve erken yenmelidir.
  7. Karyola ve şilte rahat olmalıdır. Oda ısısı 18 derece dolayında bulunmalıdır.
  8. Eğer uykusuzluğunuz günlük hayatınızı tamamen engeller duruma geldiyse ve bir çare bulunamamışsa vakit kaybetmeden bir uzmana danışılmalıdır.

İdeal bir uyku için:

  • Yatağa uykunuz geldiği zaman girin. Alışkanlıklara göre hiç uykunuz yoksa yatağa girmeyin
  • Yatağınıza yatar yatmaz ışığınızı söndürün.
  • Yatağınızda kitap okumak, televizyon seyretmek uyku modundan çıkarabilir ve uykusuzluğu tetikleyebilir.
  • Uyku otomatik bir süreçtir. Uyku için yatınca ve uyuyamayınca kendinizi zorlamamalı, yatağınızdan kalkarak  rahatlatıcı, fazla hareket gerektirmeyen monoton bir iş ile uğraşılmalıdır.
  • Her gün aynı saatte uyanılmalıdır.
  • Kafanızdaki ilgisiz düşünceleri önemsememeye, yok saymaya çalışın.

Aşırı Uyuma Bozukluğu

narkolepsi-aşırı uyumaAşırı uyuma, uykusuzluk kadar sık görülmeyen bir hastalıktır. Ancak, aşırı uykunun da sebepleri araştırılmalı, “uyarıcı ilaçlar”la tedavisine çalışılmamalıdır. Aşırı uyuma rahatsızlığının ailevi yani kalıtımla ilgili olduğu tezi hayli kuvvetli görünmektedir. Sürekli yorgunluk sendromu ile ilişkisi olup olmadığıda araştırma yapılabilecek bir konudur.

Aşırı Uyumanın Sebepleri

  1. Narkolepsi sendromu (aşağıda izah edilecek).
  2. Alkol ve diğer bastırıcı ilaçlar.
  3. Uyku-uyanıklık çizelgesinde bozulma.
  4. Mensturasyon (aybaşı) ile aşırı uyku.
  5. Huzursuz bacak sendromu ve uyku apneleri.
  6. Psikolojik hastalıklar (depresyon, bahar yorgunlğu v.b.)

Narkolepsi: Aşırı uyuma bozukluğunun en sık rastlanan sebebi “narkolepsi” dir. Merkezi sinir sisteminde REM uykusunun idare mekanizmanın bozulması ile ortaya çıkan anormalliği “narkolepsi” terimiyle açıklıyoruz. Narkolepsi, aşırı uyuma arzusu, uyku felci, hipnogojik hallusinasyonlar ve katalepsi olarak dört şekilde tezahür eder. “Aşırı uyuma arzusu” açıklama gerektirmeyen bir tabir olduğundan “uyku felci”ni izah edelim: Hasta, gündüz uyanık iken, birkaç saniye müddetle hiçbir kasını oynatamaz duruma gelir. Uyku felcinin sona ermesini müteakip hasta uyuma ihtiyacı duyar. “Hipnogojik hallusinasyon” da, hasta uykuya dalmak üzere iken veya uykudan uyandığı zaman birkaç saniye müddetle tuhaf sesler ve görüntüler algılar. Bu müddet içinde dehşete kapılır ve çok korkar. Hallusinasyonlar (varsanılar) geçince şuuru yerine gelir, yanıldığını anlayıp normal akıl durumuna döner.

“Katalepsi”ye gelince: Çoğu zaman çene ve baş kaslarında, nadiren bütün vücut kaslarında kontrolün kaybolması halidir. Kaslarda aniden başlayan gevşeme, organların sarkarak anormal bir görünüş kazanmasına yol açar.

Aşırı uyku bozukluklarının hemen hepsi, on ila yirmibir yaşları arasında ortaya çıkmakta; kırk yaşına doğru da kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Kırk yaşından sonra devam eren aşırı uyku bozuklukları bir rahatsızlık işareti sayıldığından dikkatle incelenmesi gerekmektedir.

Gece vardiyalarında çalışanlar, gece ders çalışmayı alışkanlık haline getiren öğrenciler, akşamları alkol ve uyuşturucu alanlar, gece eğlencelerine düşkün olanlar, cinsel arzularını kontrol altında tutmasını bilemeyenler aşırı uyku bozukluğu çeken hastaların büyük ekseriyetini oluşturmaktadır